Elektrikli Araçlar İçin Evde Şarj Rehberi (2025): Türkiye Şartlarına Uygun Güvenli Kurulum

Elektrikli bir araca geçişin en büyük lüksü, her sabaha dolu bir batarya ile uyanmaktır. Evde şarj, halka açık istasyonlara göre çok daha ucuz, pratik ve güvenlidir. Ancak, bu konforu güvenle yaşayabilmek için kurulumu doğru yapmanız şarttır.

Nitekim, Türkiye’deki binaların elektrik tesisatları ve apartman yaşamı, bazı özel dikkat noktalarını beraberinde getirir. Bu rehberde, standart prizden Wallbox kurulumuna kadar tüm yöntemleri, malzeme gereksinimlerini ve yasal süreçleri adım adım inceleyeceğiz.

Evde Şarj Yöntemleri: Avantajları ve Dezavantajları

Evde aracınızı şarj etmenin temelde üç yolu vardır. Şimdi bunları hız, maliyet ve güvenlik ekseninde değerlendirelim.

Yöntem 1: Standart Ev Prizi (Schuko Priz – 10A)

Bu yöntemde, aracınızın bagajından çıkan “acil durum şarj kablosu” (EVSE) olarak da bilinen mobil şarj cihazını doğrudan duvardaki normal prizinize takarsınız.

• Güç: Yaklaşık 2.3 kW (10 Amper x 230 Volt)
• Hız: Çok Yavaş. 60 kWh bir bataryayı %20’den %80’e şarj etmeniz 20-25 saat sürebilir.
• Güvenlik Riski: YÜKSEK! Türkiye’deki ev tesisatlarının (özellikle 10 yaşından eski binalar) %90’ı, bir prizden 10-12 saat boyunca aralıksız 10A (2300W) güç çekecek şekilde tasarlanmamıştır. Bu nedenle, bu durum prizin, kabloların erimesine ve yangına sebep olabilir.
• Kullanım Alanı: Bu yöntemi, sadece acil durumlar veya bataryası çok küçük olan Plug-in Hybrid (PHEV) araçlar için geçici bir çözüm olarak düşünmelisiniz.

Yöntem 2: Sanayi Tipi Priz (CEE Priz – 16A/32A)

Bu, özellikle müstakil evlerde veya atölyelerde tercih edebileceğiniz daha güçlü ve güvenli bir priz çözümüdür.

• Çeşitleri:
  • Mavi Priz (Tek Faz – 16A): 3.7 kW güç sağlar. Şarj süresini yarı yarıya (10-12 saat) indirir.
  • Mavi Priz (Tek Faz – 32A): 7.4 kW güç sağlar. Şarj süresini ideal seviyeye (5-8 saat) indirir.
  • Kırmızı Priz (Üç Faz – 16A/32A): 11 kW veya 22 kW güç sağlar. Bu en hızlı AC şarjdır, ancak evinize üç faz (trifaze) elektrik gelmesini gerektirir.
• Güvenlik: Standart prize göre çok daha güvenlidir. Ancak bu, yalnızca priz için ana sigorta panosundan doğru kalınlıkta bir kabloyu ve ayrı bir sigortayı çekmeniz şartıyla geçerlidir.

Yöntem 3: Wallbox (Duvar Tipi Şarj İstasyonu – En İdeal Çözüm)

Bu, aracınızı evde şarj etmeniz için özel olarak tasarlanmış, duvara monte edilen akıllı ve güvenli bir kutudur.

• Güç: Genellikle 7.4 kW (Tek Faz) veya 11 kW / 22 kW (Üç Faz) seçenekleri sunar.
• Güvenlik: EN GÜVENLİ YÖNTEMDİR. Nedenleri:
  • İçinde kendi kaçak akım rölesi ve sigorta devreleri bulunur.
  • Aracın tesisatı “kilitleyerek” güvenli bir bağlantı kurmasını sağlar.
  • Sıcaklık sensörleri ile aşırı ısınmayı önler.
• Konfor: Kablosu genellikle üzerindedir. Başka bir deyişle, sadece çıkarıp araca takarsınız.
• Akıllı Özellikler: Çoğu Wallbox’ı telefondan yönetebilirsiniz. Örneğin, ucuz elektrik tarifesi olan gece saatlerine (22:00 – 06:00) şarjı programlayabilir, ne kadar enerji tükettiğinizi görebilirsiniz.

⚠️ DİKKAT! Kurulum Öncesi Türkiye Şartlarında 4 Kritik Kontrol

Tesisatı çekmeden önce bu dört maddeye mutlaka dikkat etmelisiniz.

1. Topraklama (Hayati Önemde)

Elektrikli araç şarj cihazları, güvenlik için topraklama hattını kontrol eder. Eğer evinizde (veya prizinizde) topraklama yoksa veya zayıfsa, araç şarja başlamayı reddedecektir.

• Ne Yapılmalı: Kurulum yapacak elektrikçiden mutlaka “Topraklama Ölçümü” (Megger testi) yapmasını isteyin. Topraklama direncinin düşük ve standartlara uygun olması gerekir.

2. Kaçak Akım Rölesi (Hayat Kurtarır)

Evinizin ana panosunda muhtemelen bir “Tip AC” kaçak akım rölesi vardır. Aslında bu, normal ev aletleri için yeterlidir.

• Problem: EV şarjı sırasında DC (doğru akım) kaçakları oluşabilir. Standart “Tip AC” röleler bu DC kaçaklarını göremez ve “körleşir”. Sonuç olarak, bir sorun anında devreyi kesmeyebilir!
• Çözüm: Bu nedenle, EV şarjı için çekeceğiniz yeni hatta mutlaka “Tip A” (AC + darbeli DC kaçakları için) veya en ideali “Tip B” (AC + düz DC kaçakları için) bir kaçak akım rölesi takmalısınız.
• (Not: Birçok modern Wallbox, “6mA DC kaçak algılama” özelliğine sahiptir. Eğer durum buysa, panoya “Tip A” takmanız yeterli olur ve “Tip B” rölenin yüksek maliyetinden kurtulursunuz.)

3. Apartman ve Site Yönetimi (Yasal Süreç)

Eğer müstakil evde değilseniz, garajınıza/otoparkınıza izinsiz kablo çekemezsiniz.

• Yasal Durum (Kat Mülkiyeti Kanunu): Kanun, aracınızın şarj ihtiyacını “zorunlu ve faydalı bir yenilik” sayar. Bu yüzden yönetimden izin istemelisiniz. Eğer binanın elektrik altyapısı (ana kolon hattı) yeterliyse, yönetim “keyfi olarak” reddedemez.
• Maliyet: Tüm kurulum masrafını (kablo, sigorta, Wallbox, işçilik) ve (eğer ortak sayaçtan alınıyorsa) harcanan elektriği ölçmek için bir ara sayaç taktırma maliyetini, işlemi talep eden kat maliki (siz) karşılarsınız.
• Tavsiye: Yönetime başvurmadan önce yetkili bir elektrikçiden “keşif raporu” alın. Böylece süreci daha kolay yönetirsiniz.

4. Evin Elektrik Sözleşme Gücü

Türkiye’deki evlerin çoğu tek faz ve 6 kW ila 10 kW arası bir sözleşme gücüne sahiptir.

• Problem: Siz 7.4 kW’lık bir Wallbox takarsanız, aynı anda fırın veya çamaşır makinesi çalıştığında evinizin ana sigortası atacaktır.
• Çözüm:
  1. Kurulumdan önce (Dağıtım şirketini arayarak) sözleşme gücünüzü öğrenin.
  2. Gerekirse gücü artırmak için bir “Güç Artırım Projesi” çizdirmeniz gerekebilir.
  3. Veya “Dinamik Yük Dengeleme” özellikli bir Wallbox alabilirsiniz. (Bu cihaz, evin anlık tüketimini ölçer; evde yük artarsa şarj gücünü kısar, evdeki yük azalırsa şarj gücünü artırır.)

Ayrıntılı Malzeme Özellikleri: Hangi Kablo, Hangi Priz, Hangi Sigorta?

Güvenli bir kurulum, her şeyden önce doğru malzeme seçimiyle başlar.

1. Kablolar (En Önemli Kısım)

Kablo kesitini (kalınlığı), çekeceğiniz güce ve mesafeye göre seçmelisiniz. Asla düşük kaliteli veya ince kablo kullanmayın!

• Kablo Tipi: Tesisatın çekileceği yere göre (sıva altı, sıva üstü, toprak altı) NYM veya NYY tipi kabloları tercih etmelisiniz.
• Kablo Kesiti (Bakır):
  • Standart Priz (2.3 kW / 10A) için: Çekeceğiniz hat ayrı olsa bile Minimum 2.5 mm² kesitli kablo kullanmalısınız. (Mevcut priz hattına güvenmeyin!)
  • Mavi Priz (3.7 kW / 16A) için: Minimum 4 mm² kesitli kablo kullanmalısınız.
  • Wallbox (7.4 kW / 32A) için: Minimum 6 mm² kesitli kablo kullanmalısınız. Ayrıca, eğer pano ile mesafe 20-30 metreden fazlaysa, gerilim düşümünü engellemek için 10 mm² kesitli kabloya geçmelisiniz.
  • Wallbox (11 kW / 16A Trifaze) için: Minimum 5 x 2.5 mm² veya 5 x 4 mm² (5 damarlı) kablo kullanmalısınız.
  • Wallbox (22 kW / 32A Trifaze) için: Minimum 5 x 6 mm² veya 5 x 10 mm² (5 damarlı) kablo kullanmalısınız.

2. Prizler ve Bağlantı Elemanları

• Standart Priz (Schuko): Eğer bu prizi kullanacaksanız, mutlaka kaliteli (Legrand, Schneider, Viko vb.) ve mümkünse seramik (porselen) iç yuvalı prizleri tercih etmelisiniz. Çünkü plastik aksamlar uzun süreli yükte eriyebilir.
• Sanayi Tipi Priz (CEE): Mutlaka IP44 (su sıçramasına karşı korumalı) veya otoparkınız açıktaysa IP67 (su geçirmez) standartlarında olmalıdır.

3. Sigorta Panosu Elemanları

Şarj için çekeceğiniz hattı, ana panoya ayrı bir sigorta ve kaçak akım rölesi ile bağlamalısınız.

• Otomat Sigorta (MCB):
  • Mutlaka “C Tipi” (C Eğrisi) sigorta kullanmalısınız. (C tipi sigortalar, motor ve şarj gibi ilk anda yüksek akım çeken cihazlara daha dayanıklıdır, “B Tipi” ev sigortaları gibi hemen atmaz.)
  • Değerini, hattın gücüne göre seçmelisiniz (Örn: 7.4 kW / 32A’lik bir hat için 40A’lik C Tipi sigorta).
• Kaçak Akım Rölesi (RCD):
  • Mutlaka 30mA (Hayat Koruma) hassasiyetinde olmalıdır.
  • Yukarıda belirttiğimiz gibi, şarj hattı için “Tip A” veya “Tip B” olmalıdır.

Özet: Evde Şarj İçin “Altın Kurallar”

1. Keşif Yaptırın: Kuruluma başlamadan önce mutlaka yetkili bir elektrikçiye tesisatınızı, topraklamanızı ve sözleşme gücünüzü kontrol ettirin.
2. Apartman İzni Alın: Site/apartman yönetiminden yazılı izin ve (gerekiyorsa) ara sayaç konusunda anlaşın.
3. Wallbox’tan Kaçmayın: Sonuç olarak, bütçeniz varsa, en güvenli ve konforlu çözüm olan “Wallbox”ı tercih edin. Uzun vadede maliyetini amorti edecektir.
4. Malzemeden Çalmayın: Yangın riskinin %99’u, yanlış seçilen veya kalitesiz olan (özellikle ince) kablodan kaynaklanır. Bu yüzden, kablo, sigorta ve prizde ucuza kaçmayın.
5. Standardı Zorlamayın: Normal ev prizini (Schuko) sadece acil durumda ve tercihen aracınızın şarj akımını 8A veya 6A’e düşürerek (mümkünse) kullanın.